چرا مسکو و تهران بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نیاز دارند؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در طی سفر به تهران، با روسای جمهور ترکیه و ایران دیدار و درباره روند صلح سوریه گفتگو کرد. اما در بحبوحه یک درگیری تمام عیار با غرب در اوکراین، سوریه به اندازه کافی مهم به نظر نمی رسد که مبنای یکی از معدود سفرهای خارجی رئیس جمهور روسیه باشد. سفر پوتین به تهران بلافاصله پس از سفر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به منطقه را باید در چارچوب روابط روسیه و ایران دید.

 
از زمان شروع جنگ اوکراین، در رقابت استراتژیک بین روسیه و غرب، تهران از جایگاه و نقش بسیار مهمی برخوردار شده است. در معنای وسیع، روابط راهبردی بین مسکو و تهران نتیجه تفاهم مشترک پوتین و آیت الله خامنه ای درباره لزوم مقابله با تلاش های غرب برای تحمیل نظم منطقه ای به نفع غرب است.  این تفاهم ابتدا با همکاری نظامی آن ها در سوریه برای حفظ دولت بشار اسد و جلوگیری از تغییر رژیم این کشور توسط آمریکا و متحدان اروپایی و منطقه ای آن تحقق یافت.

از زمان شروع جنگ اوکراین، در رقابت استراتژیک بین روسیه و غرب، تهران از جایگاه و نقش بسیار مهمی برخوردار شده است

موضع رهبری ایران در قبال جنگ اوکراین نشان می دهد که همکاری سوریه یک مورد منفرد نبوده و از ان زمان همسویی مسکو و تهران عمیق تر شده است. پوتین، اکنون ایران را متحد مهمی در برابر غرب می داند و اخیرا روابط دوجانبه را عمیق و استراتژیک توصیف کرده است. بنابراین دو کشور تلاش خود را برای مقابله با یکجانبه گرایی اقتصادی و تحریم های غرب هماهنگ کرده اند. پس از سفر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به روسیه، تهران و مسکو  همکاری های اقتصادی گسترده ای را آغاز کردند. جنگ اوکراین و تحریم های متعاقب آن بر روسیه، اهمیت تهران را برای مسکو بیشتر کرد که به طور پیوسته درهای بخش اقتصادی روسیه را به روی کشور تحریم شده ایران باز کرده است.

 
در اقدامی قابل توجه، روسیه اخیرا با ترانزیت ۱۰ میلیون تن محموله از طریق کریدور حمل و نقل بین المللی شمال – جنوب موافقت کرد که بمبئی را از طریق ایران و آذربایجان به مسکو متصل می کند و می تواند منبع درامد قابل توجهی برای ایران باشد. روسیه همچنین می خواهد قراردادهای صنعت نفت و گاز ایران  را که در بحبوحه تحریم های آمریکا به حالت تعلیق در آورده بود، از سربگیرد و سیستم دفاع هوایی پیشرفته و جت های جنگنده را به ایران بفروشد. مطابق گزارشات، در همان زمان، ایران پیشنهاد کمک به روسیه برای دور زدن تحریم های مرتبط با جنگ را داده است و همچنین به دنبال فروش پهپاد به مسکو می باشد.

 
این همکاری های نظامی و اقتصادی  نشان می دهد که ایران و روسیه تحریم ها را علیه یکدیگر به رسمیت  نمی شناسند و معتقدند همکاری گسترده می تواند به قراردادهای سودمند متقابل منجر شود و در عین حال از گزند تحریم ها رهایی پیدا کنند. انتظارات بر این است که پوتین در دیدار با رهبران ایران، در مورد همگرایی دو کشور در اقتصاد جهانی، جنگ در اوکراین، توافق هسته ای، نهایی کردن توافق نامه استراتژیک ۲۰ ساله بین ایران و روسیه، توافق نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و تکمیل پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای با یکدیگر گفتگو کرده باشند.

 
در واقع ایران در مواجهه با تهدیدات نوظهور به حمایت دیپلماتیک و نظامی روسیه نیاز دارد. ایران برای حفظ سطح قابل اعتماد بازدارندگی در برابر آمریکا و متحدانش در منطقه و در مواجهه با ابتکارات جمعی مانند ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه و تهدیدات اسرائیل، امیدوار است که تسلیحات پیشرفته روسیه از جمله رادارها و جت های جنگنده را دریافت کند. رسانه های همسو با دولت ایران وعده داده اند که اگر شبکه پدافند هوایی مشترک منطقه ای، امنیت ایران را تهدید کند؛ حاکمیت به نزدیک ترین و در دسترس ترین اهداف پاسخ قاطعانه خواهد داد. این قول مطمئنا به حمایت دیپلماتیک یا سخت افزاری روسیه وابسته است.

 
رهبران ایران، تحویل این تسلیحات را در چارچوب تبادلات امنیتی استراتژیک متقابل خود با روسیه می دانند. از این منظر، مسکو باید در ازای کمک برای حفظ و مدیریت پایگاه های روسیه در سوریه یا برای تقویت قدرت رزمی هوایی تاکتیکی نیروهای روسی یا ایرانی، تسلیحات درخواستی را در اختیار تهران قرار دهد.

ایران برای حفظ سطح قابل اعتماد بازدارندگی در برابر آمریکا و متحدانش در منطقه و در مواجهه با ابتکارات جمعی مانند ائتلاف دفاع هوایی خاورمیانه و تهدیدات اسرائیل، امیدوار است که تسلیحات پیشرفته روسیه از جمله رادارها و جت های جنگنده را دریافت کند

 
دولت رئیسی که استراتژی سیاست خارجی آن مستلزم توسعه روابط با روسیه، چین و کشورهای همسایه است، سفر پوتین به ایران را نتیجه نمادین دیپلماسی با قدرت‌های غیرغربی معرفی کرده است. حضور پوتین در ایران همچنین موضع محافظه‌کاران را در برابر میانه‌روها که به شدت از سفر رئیسی به روسیه ( در اوایل سال جاری) انتقاد کردند، به طرز چشمگیری تقویت خواهد کرد.

ولادیمیر پوتین با سفر به ایران می‌خواهد نشان دهد که هنوز یک رهبر قدرتمند است که اجازه نخواهد داد دستورات منطقه‌ای - از اروپای شرقی، قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی و خاورمیانه - بدون تامین نقش و منافع روسیه تغییر کند. همانطور که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه خاطرنشان کرد، تهران در نظم جهانی چندقطبی در حال ظهور سهم مهمی خواهد داشت.